......................................................................... του λογοτεχνικού περιοδικού ΥΦΟΣ *

Η Φωτό Μου
Ξεφυλλίζοντας... με τον Πάνο Αϊβαλή



"O άνθρωπος πρέπει κάθε μέρα ν᾽ακούει ένα γλυκό τραγούδι, να διαβάζει ένα ωραίο ποίημα, να βλέπει μια ωραία εικόνα και, αν είναι δυνατόν, να διατυπώνει μερικές ιδέες. Αλλιώτικα χάνει το αίσθημα του καλού και την τάση προς αυτό...". Γκαίτε.

ΥΦΟΣ

ΥΦΟΣ
.................................................................Η ΣΕΛΙΔΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΥΦΟΣ πατήστε πάνω στο εικονίδιο

Δευτέρα 21 Δεκεμβρίου 2015

Ο Ορχάν Παμούκ, νομπελίστας συγγραφέας, μιλά για την επίσκεψή του στη χώρα μας

«Είμαι ένας πολιτισμικός κατάσκοπος»

pamuk-orxan.jpg


Ο Ορχάν Παμούκ, 63 ετών σήμερα, είναι νομπελίστας συγγραφέας, από την Τουρκία. Ζει ανάμεσα σε Κωνσταντινούπολη και Αμερική, όπου διδάσκει Λογοτεχνία στο Κολούμπια.
Ο Ορχάν Παμούκ είναι παλιός στο κουρμπέτι, για να μιλήσουμε και τη γλώσσα του. Ξέρει να ελίσσεται, χωρίς να χάνει την ειλικρίνεια και το γέλιο του, χάνοντας όμως κάτι από τον αυθορμητισμό του.
«Μετά το Νόμπελ (σ.σ. τιμήθηκε με Νόμπελ Λογοτεχνίας το 2006), ο ιδιωτικός βίος μου έπρεπε να διαχωριστεί πλήρως από τον δημόσιο, κυρίως όσον αφορά τις δηλώσεις μου» μας είπε στην κλειστή συνέντευξη Τύπου που δόθηκε για λίγους δημοσιογράφους, χθες το πρωί στο Μέγαρο Μουσικής.
Αφορμή για την επίσκεψή του στη χώρα μας αποτέλεσε η ελληνική έκδοση από την Ωκεανίδα (από την οποία κυκλοφορούν και τα άλλα δέκα βιβλία του - «δεν μου αρέσει ν’ αλλάζω εκδότες», όπως μας είπε) του τελευταίου έργου του, «Κάτι παράξενο στο νου μου» (κυκλοφόρησε την Τρίτη και εξαντλήθηκε μέσα στη μέρα. Ηδη κυκλοφορεί η 2η έκδοση).
Το βράδυ, επίσης στο Μέγαρο σε μια κατάμεστη αίθουσα 1.500 ατόμων, μίλησε αναλυτικά για το βιβλίο, που του πήρε έξι χρόνια για να το τελειώσει.
Για νουβέλα το ξεκίνησε. Το τελείωσε στις περίπου 700 σελίδες. Πάντα απολογείται για τα μακροσκελή μυθιστορήματά του: «Και ο Τζέιμς Τζόις μια νουβέλα ξεκίνησε να γράψει και παρέδωσε τον “Οδυσσέα”.
«Το ’52 που γεννήθηκα, στην Πόλη υπήρχαν ένα εκατομμύριο κάτοικοι» τονίζει 
ο Ορχάν Παμούκ, για τον τόπο όπου γεννήθηκε και ζει. | 
Ετσι κι εγώ με αυτό το βιβλίο. Ξεκινάς με μια ιδέα και σε οδηγούν οι λεπτομέρειες. Αυτές με παρέσυραν, με μάγεψαν. Δεν είμαι παρά ένας πολιτισμικός κατάσκοπος που κυκλοφορώ στην Κωνσταντινούπολη και ερευνώ διαρκώς» αυτοσαρκάζεται.
Αντίφαση και ηθική
Στο βιβλίο περιγράφει τη ζωή του Μεβλούτ, ενός μικροπωλητή μποζά, παραδοσιακού τουρκικού αναψυκτικού, ελαφρώς αλκοολούχου. «Ακόμη και σήμερα, που το αλκοόλ στην Τουρκία είναι ελεύθερο, πολλοί συνεχίζουν να αγοράζουν μποζά, γιατί τους αρέσει όχι μόνο η ιδιαίτερη γεύση του, αλλά κυρίως το τελετουργικό προετοιμασίας του» εξηγεί. Αυτή η τελετουργία μεταφέρεται στον χρόνο (το μυθιστόρημα εκτείνεται από το 1969 έως το 2012), αλλά και σε κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο.
«Αυτό είναι ο καπιταλισμός!» απαντά όταν τον ρωτάμε για το πέρασμα της Κωνσταντινούπολης στο σήμερα. «Είμαστε οι επιλογές μας - από το ποιον θα παντρευτούμε, ποιον δρόμο θα περπατήσουμε, με ποιο αστείο θα γελάσουμε. Ολα αυτά τα επιλέγουμε υπό το καθεστώς του καπιταλισμού, του οποίου τα αγαθά γευόμαστε. Και υπό αυτές τις συνθήκες προσπαθούμε να υπάρξουμε όσο πιο ανθρώπινοι και ηθικοί μπορούμε.
Αυτή την αντίφαση αναλύει στο έργο του ο Μπρεχτ, ένας συγγραφέας που με έχει έντονα επηρεάσει» μας λέει. «Ο ήρωάς μου, ο Μελβούτ, είναι καπιταλιστής, αν και ανήκει στην κατώτερη τάξη. Ωστόσο έχει μέσα του μια πιο ανθρώπινη ηθική, έχει την ιδιαίτερη ποιότητα του μποζά που πουλάει: είναι αισιόδοξος και χαμογελαστός, αλλά και μόνος στην εσωτερικότητά του» εξηγεί.

Η ελληνική έκδοση του «Κάτι παράξενο στο νου μου», από τις εκδόσεις Ωκεανίδα, κυκλοφόρησε την Τρίτη και εξαντλήθηκε μέσα στη μέραΗ ελληνική έκδοση του «Κάτι παράξενο στο νου μου», από τις εκδόσεις Ωκεανίδα, κυκλοφόρησε την Τρίτη και εξαντλήθηκε μέσα στη μέρα | 
«Γεννήθηκα το 1952 και τους πρόλαβα όλους αυτούς τους μικροπωλητές. Ακόμη και το γιαούρτι τότε πωλούνταν χύμα, στον δρόμο. Φώναζαν την πραμάτεια τους και η μητέρα μου τους καλούσε στο σπίτι μας, όπου έβλεπαν πώς ζούσαν οι αστοί. Τώρα ήταν η σειρά μου να μπω στον κόσμο τους» εξομολογείται.
«Από τον Ζολά ώς τον Στάινμπεκ και τον Ντοστογιέφσκι, η κατώτερη τάξη παρουσιάζεται ως πρωταγωνιστής. Ωστόσο, όλοι τους χρειάζονται έναν “εκπρόσωπο” της μεσαίας τάξης, έναν διανοούμενο που θα έρθει σε επαφή μαζί της.
Στο “Κάτι παράξενο στο νου μου” θέλησα να αποφύγω αυτό τον ενδιάμεσο αστό, να μιλήσω κατευθείαν, μέσω του κεντρικού ήρωα Μεβλούτ, για τα πιο χαμηλά κοινωνικά στρώματα της Τουρκίας και πώς αυτά έζησαν τη μετάβαση από μια Κωνσταντινούπολη του ενός εκατομμυρίου στα δεκαπέντε που είναι σήμερα.
Γι’ αυτό μου πήρε έξι χρόνια να το τελειώσω. Θέλησα να περιγράψω όλες τις μικροαλλαγές που συνέβησαν. Εχω μια “τράπεζα” συνεντεύξεων με μικροπωλητές σαν τον Μεβλούτ. Τους έζησα, τους παρατήρησα. Εγώ, ένας αστός, από ανώτερη οικονομικά τάξη, με κοσμικές αξίες, προσπάθησα να ταυτιστώ με τον ήρωά μου, ηθικά και πνευματικά» μας είπε. «Δεν με πειράζει να μην αγαπήσουν οι αναγνώστες το βιβλίο μου, αρκεί να αγαπήσουν τον Μεβλούτ μου, τον ήρωά μου» εξομολογήθηκε.
Το βιβλίο είναι πράγματι ένα κοινωνικό μυθιστόρημα, από τα πιο «φεμινιστικά» του όπως παραδέχτηκε ο ίδιος, ένα χρονικό με πολλές πολιτικές μεταφορές και κυρίως πολλά στοιχεία της καθημερινότητα του απλού Τούρκου στην Κωνσταντινούπολη τα τελευταία 40 χρόνια, που θυμίζουν κατά πολύ την Ελλάδα την αντίστοιχη περίοδο. «Εχω αποδεχτεί τον τίτλο “ο συγγραφέας της Ιστανμπούλ”» λέει «γιατί για την πόλη μου γράφω συνέχεια.
Ωστόσο ναι, ξέρω τους γείτονές μας. Ξέρω τους Ελληνες. Μόνο φέτος έχω έρθει ήδη τρεις φορές στη χώρα -μία στο Καστελόριζο, ήθελα να δω από κοντά αυτή την απομακρυσμένη άκρη της Ελλάδας- και μία στην Πελοπόννησο. Τούτη είναι η τρίτη και μόνη επίσημη».
Την ίδια στιγμή, όπως στα περισσότερα βιβλία του έτσι και στο τελευταίο τα αυτοβιογραφικά στοιχεία δεν λείπουν. Οπως και η άποψή του για τη σύγχρονη κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα. «Δεν επιθυμώ να γίνω νοσταλγικός. Δεν θέλω να κριτικάρω αρνητικά το νέο, προσδοκώντας την επιστροφή στο παλιό» εξηγεί. «Το ’52 που γεννήθηκα, στην Πόλη υπήρχαν ένα εκατομμύριο κάτοικοι.
Τώρα έχει γίνει σαν τη Νέα Υόρκη. Πολυπολιτισμική, γεμάτη καινούργιες μυρωδιές, γεμάτη ανθρώπους. Αναρωτιέμαι και ο ίδιος τι μέλλον μάς περιμένει με τον πληθυσμό να αυξάνεται με τέτοιους ρυθμούς. Την ίδια στιγμή, από τη μια υπάρχει η κοσμικότητα και από την άλλη έχουμε μια ισχυρή οθωμανική κυβέρνηση.
Αν σε όλα αυτά προσθέσεις και το διαδίκτυο, καταλαβαίνεις ότι η μοναξιά και η κάθε “παραξενιά” στον νου μας, αυτή που μου καταλόγιζαν ότι έχω από μικρός, είναι δύσκολο να αποκαλυφθεί, αλλά και να προστατευτεί».
Η κουβέντα μεταφέρεται σε πιο άμεσα πολιτικά ζητήματα. Αν και ο ίδιος ο συγγραφέας -κυρίως μετά το 2005 που εξαιτίας δηλώσεών του υπέρ των Αρμενίων και των Κούρδων είχε προκαλέσει μεγάλες πολιτικές αντιδράσεις, βρέθηκε στο εδώλιο του κατηγορουμένου και ακόμη και σήμερα κυκλοφορεί με σωματοφύλακα- έχει δηλώσει επανειλημμένως πως δεν κάνει πολιτικές δηλώσεις καθώς τον ενοχλεί να θεωρούν πως «αντιπροσωπεύει κάτι», χθες δεν μπόρεσε να τις αποφύγει.
Η ίδια η πολιτική πραγματικότητα στην Τουρκία αλλά και στην Ευρώπη είναι τόσο έντονη που δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά.
«Είμαι αυστηρά υπέρ της Ευρώπης» μάς απάντησε. «Πιστεύω πως είναι, ή μάλλον θα έπρεπε να είναι, η ήπειρος της ελευθερίας, της ισότητας και της αδελφότητας. Επειδή όμως ζω στην Κωνσταντινούπολη (σ.σ. ο ίδιος φυσικά την αποκαλεί Ιστανμπούλ, αν και σέβεται και στα γραπτά και στη ζωή του την ιστορία των Ελλήνων που πέρασαν από κει, από το Βυζάντιο έως σήμερα), θα μιλήσω ως Τούρκος που επιθυμεί διακαώς να μπει η χώρα του στην Ε.Ε.
Υπάρχουν βέβαια μεγάλα θέματα ανοιχτά στην Τουρκία, όπως η ανελευθερία του λόγου και η φίμωση του Τύπου. Κάθε αντικαθεστωτικό μέσο ενημέρωσης δέχεται σκληρή επίθεση από την κυβέρνηση. Καλός μου φίλος, διευθυντής εφημερίδας, είναι εδώ και δύο εβδομάδες στη φυλακή. Αν διαφωνείς μαζί τους, θα κάνουν ό,τι μπορούν για να σιωπήσεις. Θα σε τρομοκρατήσουν, θα σε χτυπήσουν, θα σε δικάσουν.
Αυτά με ενοχλούν πολύ περισσότερο από την προσπάθεια δημιουργίας ενός θεοκρατικού καθεστώτος, που φυσικά είναι ένα φαινόμενο εν εξελίξει» εξηγεί. Την ίδια στιγμή, η κριτική του προς την Ε.Ε. είναι ξεκάθαρη: «Αντί να δίνουν χρήματα στην Τουρκία για να την αναγκάσουν να γίνει το “φίλτρο” απόθεσης των προσφύγων που δεν θέλουν οι Ευρωπαίοι στις δικές τους χώρες, θα ήθελα η Ευρώπη να μας κάνει περισσότερη κριτική για την ελευθερία του λόγου και του Τύπου που δεν έχουμε. Από την άλλη, ο σημερινός Τούρκος είναι περήφανος και δυνατός και δεν χρειάζεται να μιμείται τους Ευρωπαίους» εξηγεί.
Προσεκτικές δηλώσεις
Στη Ρωσία αναφέρθηκε πολύ λίγο, χαρακτηρίζοντας ως «κάποια προβλήματα» τις τεταμένες σχέσεις των δύο χωρών. Ηταν αρκετά προσεκτικός στις δηλώσεις του, δεν χρησιμοποίησε ποτέ κανένα όνομα Τούρκου κυβερνητικού αξιωματούχου και μόλις αναφέρθηκε από συνάδελφο η λέξη Ερντογάν έπαψε να χαμογελάει και σταμάτησε τη συνέντευξη: «Τι πιστεύετε θα ένιωθε ο Ερντογάν αν διάβαζε το βιβλίο σας;» ρωτήθηκε.
«Θα το διάβαζε;» Τότε ο Παμούκ, ενώ μέχρι εκείνη τη στιγμή ήταν ανοιχτός, αστειευόταν, γελούσε τρανταχτά και απαντούσε με σχετική άνεση, έκλεισε εντελώς, μας ευχαρίστησε και τέλος. Ισως δεν είναι τυχαίο πως στη βραδινή του ομιλία για πρώτη φορά ζήτησε να παρευρεθεί ο Τούρκος πρέσβης στην Ελλάδα, μαζί με τη μορφωτική ακόλουθο και ακόμη δέκα άτομα.
Μπορεί ο Ορχάν Παμούκ να μη μας αποκάλυψε ποιο ακριβώς είναι αυτό το «κάτι παράξενο στο νου του», αλλά το υποστήριξε με όλη του την παρουσία. Μας ταξίδεψε στις ανθρωπολογικές του μελέτες στην πόλη του, τη δική μας Πόλη, και δικαίωσε για ακόμη μία φορά τον χαρακτηρισμό που του αποδίδουν ως «μεταμοντέρνου» συγγραφέα.
Πέρα από αυτό, εμείς γνωρίσαμε και έναν πολύ ψηλό, πολύ έξυπνο και με μεγάλο σεβασμό στον λαό του αλλά και στους λογοτεχνικούς του ήρωες σύγχρονο διανοούμενο.
Βιογραφικό του συγγραφέα
Ο Ορχάν Παμούκ, 63 ετών σήμερα, είναι νομπελίστας συγγραφέας, από την Τουρκία. Ζει ανάμεσα σε Κωνσταντινούπολη και Αμερική, όπου διδάσκει Λογοτεχνία στο Κολούμπια. Σπούδασε για τρία χρόνια Αρχιτεκτονική, ήθελε να γίνει ζωγράφος, αλλά τελικά τον κέρδισε η συγγραφή.
Τον Οκτώβριο του 2012 τιμήθηκε από την υπουργό Πολιτισμού της Γαλλίας, Ολφί Φιλιπετί, με το παράσημο της Λεγεώνας της Τιμής. Τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από πενήντα γλώσσες. Το «Κάτι παράξενο στο νου μου» είναι το ενδέκατο μυθιστόρημά του (εκδ. Ωκεανίδα). Κυκλοφόρησε πρόσφατα και ήδη έχει κερδίσει ένα από τα σημαντικότερα τουρκικά βραβεία λογοτεχνίας, το «Erdal Oz».

Σάββατο 7 Νοεμβρίου 2015

ΤΙΤΟΣ ΠΑΤΡΙΚΙΟΣ - "Συγκατοίκηση με το παρόν"

  Εκδήλωση αφιερωμένη στη ζωή και το έργο του  

Άγνωστες στιγμές από τη ζωή Πατρίκιου: Τότε που φίλησα το χέρι του Παλαμά


 Ή ταν παιδάκι 8 χρονών ο Τίτος Πατρίκιος όταν μαζί με τη γιαγιά του πρωτοδιάβηκε τη θύρα του Φιλολογικού Συλλόγου Παρνασσός. ΄Ηταν εκείνο το απόγευμα του 1935 που στον ιστορικό Σύλλογο - ο οποίος διαμόρφωνε την πνευματική και πολιτιστική ζωή του τόπου - η θεία του, Λιλή Ιακωβίδη, μιλούσε για τον ποιητή, Κωστή Παλαμά. Όχι τυχαία. Η, τιμημένη με βραβείο της βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών, ποιήτρια Λιλή Ιακωβίδη, είχε στενή σχέση με τον Κ. Παλαμά. Ο λόγος για τον «αστέρα» της λογοτεχνικής ζωής του τόπου με αδιαφιλονίκητο κύρος και καλλιτεχνική επιβολή. Ο μικρός Τίτος Πατρίκιος σχεδόν τρόμαξε τότε από το «μέγεθος» του Ποιητή που στεκόταν στο βάθρο της αναγνώρισης.

Λιλή Ιακωβίδη, Κωστής Παλαμάς

Ογδόντα χρόνια μετά, ο Τίτος Πατρίκιος, από τους σημαντικότερους εν ζωή ποιητές που γέννησε αυτός ο τόπος τον 20ο αιώνα, βρέθηκε το βράδυ της περασμένης Πέμπτης στην ίδια λαμπερή σάλα για μια εκδήλωση αφιερωμένη στη ζωή και το έργο του. Πως να μη θυμηθεί εκείνο το απόγευμα που κρατώντας σφιχτά το χέρι της γιαγιάς του πάτησε το βελούδινο χαλί της σκάλας θαμπωμένος από τη σάλα και την αγωνία του; Στη βραδιά προς τιμήν του με τη συμμετοχή της φιλολόγου και μελετήτριας του έργου του, Ελένης Αντωνιάδου, και του κριτικού και ποιητή Δημήτρη Χουλιαράκη, οι μνήμες ξαναγύρισαν. Και απαντώντας σε σχετική ερώτηση, ανακάλεσε στη μνήμη του τον Κωστή Παλαμά στον οποίο τον πήγε η γιαγιά του για να του φιλήσει το χέρι αμέσως μετά το τέλος της εκδήλωσης. Ηταν μια σκηνή που δεν πρόκειται να ξεχάσει. ΄Οπως είπε, μπορεί να τρόμαξε από τον πνευματικό «όγκο» που είχε μπροστά του, η συνάντησή του, όμως, αυτή του έδωσε το έναυσμα να διαβάσει ποίηση και να μάθει ποιήματα του Παλαμά απ' έξω. 

Ο Τίτος Πατρίκιος μίλησε για πολλά στη βραδιά προς τιμήν του. Εδωσε και συμβουλές σε νεότερους που καταγίνονται με την ποίηση: Να μην ακούν τους μεγαλύτερους. Κι επίσης, να γράφουν και να ξαναγράφουν, να ασχολούνται με τη λέξη. Στάθηκε ιδιαίτερα στη σημασία που έχει η λέξη στο ποιήμα: Τη σημασία να επιλέγει κανείς τη σωστή λέξη για να «μπει» στο ποίημα. ΄Οπως είπε, η λέξη είναι το στήριγμα του ποιήματος. Εκανε, μάλιστα, παρομοίωση του ποιήματος με μια γέφυρα όπου οι λέξεις στηρίζουν αυτή τη γέφυρα. Κι όπως η ισορροπία της στηρίζεται στις πέτρες που βάζει, έτσι κι ένα ποίημα για να ισορροπεί πρέπει να γίνεται η επιλογή των λέξεων με φροντίδα και προσοχή.

Τίτος Πατρίκιος

Με αφορμή εκείνο το απόγευμα του '35, από την εκδήλωση «παρέλασε» όλη η ζωή του Τίτου Πατρίκου Το σημαντικό και μεγάλο πεζογραφικό του έργο, οι συλλογές του, οι διαδρομές του, τα χρόνια [που σημάδεψαν την ιστορική μας μνήμη, η ποιητική του γεωγραφία, τα ταξίδια του, το πως αρδεύει εμπειρία από την ποίηση του. Τα χρόνια της εξορίας, η Μακρόνησος, ο ΄Αη Στράτης.

Τίτος Πατρίκιος

Εκεί, στον ΄Αη Στράτη, όπως αποκάλυψε η Ελένη Αντωνιάδου, ο Τίτος Πατρίκιος γνώρισε τον Γιάννη Ρίτσο. Εκεί έγραψε εξ' ολοκλήρου τον «Χωματόδρομο», την πρώτη συλλογή με την οποία εμφανίζεται στα γράμματα το 1954
Στη βραδιά «παρέλασαν» ακόμα η συνεργασία του Τίτου Πατρίκιου με την Επιθεώρηση Τέχνης (της οποίας ήταν ιδρυτικό μέλος και βασικός συνεργάτης), η κατοπινή μαθητεία του - διάστημα που δεν εξέδωσε συλλογή - και μετά τα χρόνια στο Παρίσι, την επιστροφή του, και το νέο ταξίδι του στο Παρίσι την εποχή της Δικτατορίας. Και αντί επιλόγου, μια διαπίστωση: 
«Μπορεί να ανήκει στην μεταπολεμική γενιά αλλά την υπερβαίνει. Είναι ένας σύγχρονος άνθρωπος και ποιητής»
Κατερίνα Λυμπεροπούλου- 

Δευτέρα 2 Νοεμβρίου 2015

Ανδρέας Εμπειρίκος ο εισηγητής της σουρεαλιστικής ποίησης και της ψυχανάλυσης στην Ελλάδα υπήρξε «μανιώδης φωτογράφος»

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ // ΠΟΙΗΣΗ


Ο εισηγητής της σουρεαλιστικής ποίησης και της ψυχανάλυσης στην Ελλάδα υπήρξε «μανιώδης φωτογράφος». Εβδομήντα περίπου από τις χιλιάδες ασπρόμαυρες καλλιτεχνικές του φωτογραφίες, κυρίως σκηνές της καθημερινής ζωής, τοπία και συνθέσεις, σύνθετες εικόνες ιδιαίτερης αισθητικής αξίας, φιλοξενούνται στο πλαίσιο της έκθεσης Ο φωτογράφος Ανδρέας Εμπειρίκος, που εγκαινιάζεται την Τετάρτη, με συζήτηση ανάμεσα στους Λεωνίδα Εμπειρίκο Δημήτρη Καλοκύρη, Σταύρο Πετσόπουλο και Δαμιανό Μωραΐτη, στο Μουσείο Γιώργου Γουναρόπουλου (Γουναροπούλου 6, Άνω Ιλίσια), στις 7.00 μ.μ.

______________________
- δείτε περισσότερα στο: 

Κυριακή 18 Οκτωβρίου 2015

Μιχ. Κατσαρός: Ή θα εξακολουθούμε να γονατίζουμε, ή θα σηκώσουμε άλλον πύργο ατίθασο απέναντι τους.

   ΠΟΙΗΣΗ 

katsaros-1
Αντισταθείτε
σ’ αυτόν που χαιρετάει απ’ την εξέδρα ώρες
ατελείωτες τις παρελάσεις
σ’ αυτή την άγονη κυρία που μοιράζει
έντυπα αγίων λίβανον και σμύρναν
σε μένα ακόμα που σας ιστορώ.
Αντισταθείτε πάλι σ’ όλους αυτούς που λέγονται μεγάλοι
στον πρόεδρο του Εφετείου αντισταθείτε
στις μουσικές τα τούμπανα και τις παράτες
σ’ όλα τ’ ανώτερα συνέδρια που φλυαρούνε
πίνουν καφέδες σύνεδροι συμβουλατόροι
σ’ όλους που γράφουν λόγους για την εποχή
δίπλα στη χειμωνιάτικη θερμάστρα
στις κολακείες τις ευχές στις τόσες υποκλίσεις
από γραφιάδες και δειλούς για το σοφό αρχηγό τους.
Αντισταθείτε στις υπηρεσίες των αλλοδαπών
και διαβατηρίων
στις φοβερές σημαίες των κρατών και τη διπλωματία
στα εργοστάσια πολεμικών υλών
σ’ αυτούς που λένε λυρισμό τα ωραία λόγια
στα θούρια
στα γλυκερά τραγούδια με τους θρήνους
στους θεατές
στον άνεμο
σ’ όλους τους αδιάφορους και τους σοφούς
στους άλλους που κάνουνε το φίλο σας
ως και σε μένα, σε μένα ακόμα που σας ιστορώ
αντισταθείτε.
Τότε μπορεί βέβαιοι να περάσουμε προς την
Ελευθερία.
KATSAROS

Ασυμβίβαστος, αντικομφορμιστής, ανυπότακτος. Οργανώνεται σε νεαρή ηλικία στην ΕΠΟΝ και παίρνει μέρος στην Εθνική Αντίσταση. Συλλαμβάνεται, βασανίζεται, περιορίζεται. Αντιστέκεται στο βόλεμα όλα τα χρόνια της ζωής του και το πολεμάει με τη ποίησή του.

Όταν εκδίδει το «Κατά Σαδδουκαίων» καταγγέλοντας και τον Σταλινισμό, το κομματικό ιερατείο της εποχής τον απομονώνει. Συνεχίζει για πολλά χρόνια τη μοναχική πορεία του μέχρι να «ξανανακαλυφθεί» μετά τη δικτατορία από τα νέα παιδιά που αναγνωρίζουν στον Μιχάλη Κατσαρό το μεγάλο ασυμβίβαστο, αδόλευτο επαναστάτη και μεγαλώνουν με τα έργα του και το όραμα μιας άλλης κοινωνίας δίκαιης και ελεύθερης.

«Ἐγὼ πάλι μέσα στὸ πλῆθος διακλαδίζομαι
ἡ θέλησή μου διακλαδίζεται μέσα στὸ πλῆθος
μαζεύω τοὺς σκόρπιους σπόρους μου
γιὰ τὴν καινούρια μακρινή μου ἀνάσταση
μαζεύω.» («Κατά Σαδδουκαίων»)

Αμετανόητα ανατρεπτικός και αμετανόητος για τον τρόπο ζωής και τις επιλογές του, σε μια από τις τελευταίες συνεντεύξεις του ο Μιχάλης Κατσαρός απαντάει στην ερώτηση: Αν μπορούσατε να αλλάξετε κάτι στον εαυτό σας, τι θα ήταν αυτό; Τις κάλτσες μου…  
Απόλυτα και βαθιά συνειδητοποιημένος. Ικανοποιημένος από όσα πρόκανε να κάνει, προφητικός για τα μελλούμενα.
Θὰ σᾶς περιμένω μέχρι τὰ φοβερὰ μεσάνυχτα ἀδιάφορος-
Δὲν ἔχω πιὰ τί ἄλλο νὰ πιστοποιήσω.
Οἱ φύλακες κακεντρεχεῖς παραμονεύουν τὸ τέλος μου
ἀνάμεσα σὲ θρυμματισμένα πουκάμισα καὶ λεγεῶνες.
Θὰ περιμένω τὴ νύχτα σας ἀδιάφορος
χαμογελώντας μὲ ψυχρότητα γιὰ τὶς ἔνδοξες μέρες.

Πίσω ἀπὸ τὸ χάρτινο κῆπο σας
πίσω ἀπὸ τὸ χάρτινο πρόσωπό σας
ἐγὼ θὰ ξαφνιάζω τὰ πλήθη
ὁ ἄνεμος δικός μου
μάταιοι θόρυβοι καὶ τυμπανοκρουσίες ἐπίσημες
μάταιοι λόγοι.

Μὴν ἀμελήσετε.
Πάρτε μαζί σας νερό.
Τὸ μέλλον μας θὰ ἔχει πολὺ ξηρασία.

mx

Γεννήθηκε το 1919 στην Κυπαρισσία. Έφυγε τον Νοέμβριο του 1998 στην Αθήνα όπου έζησε από το 1945. Πρωτοεμφανίστηκε το 1953 με τη συλλογή του «Κατά Σαδδουκαίων». Αρνείται μέσα από τα έργα του την «ήττα» και αντιστέκεται στην ιδεαλιστική μοιρολατρία του συντρόφου του στην αριστερά Τ. Λειβαδίτη. Γράφει χαρακτηριστικά:
Πάψε τους ύμνους σου αστέ ποιητή έλληνα /Λειβαδίτη / για έρωτες σπίτια και ηρεμία,  όσο ανθρώπινα κι αν είναι.  Έλα μαζί μου. / Μίλα για μια τεράστια σύγκρουση της εργατιάς / μ’ αρχόντους / ατσάλωσε την τόση θέληση της / πάψε τους θρήνους σου. (Μέρες 1953).
Βαθιά αυτοκριτικός πάντοτε γράφει «Παραμένω εν πλήρει συγχύσει αθώος…»  Ο Μιχάλης Κατσαρός ξεχώρισε από τη γενιά του, κι αντίθετα από τη γραφικότητα που επεδίωξε να του φορτώσει το σύστημα αυτός παρέμεινε πάντοτε μαχητής και ασυμβίβαστος μέχρι το τέλος της ζωής του. Εσαεί αισιόδοξος για τις ανατροπές  και ουδέποτε μοιρολάτρης και ηττοπαθής.

Ο Δούλος που δραπέτευσε
έλεγε προσευχές στους φιλήσυχους πολίτες
γονατίζοντας σε λιγδωμένα προσκέφαλα.
Εγώ δεν ήλπιζα πως μπορεί να σωθεί.
Οι χωροφύλακες έχουν γερή όραση –
δεν διαλύονται με αυταπάτες και ψυχοσάββατα.

Τώρα αυτός επέμενε να ρωτάει
φαίνεται θάταν αποφασισμένος για θάνατο
ή θάταν κρυφός κατάσκοπος που δεν φοβάται.

Εγώ πάντως
εξακολουθούσα να βλέπω τον επερχόμενο
μεσαίωνα
με φάλαγγες πιστών
με αργυρά δισκοπότηρα αφρίζοντα αίμα
με σημαιοστολισμούς και παρελάσεις
με ραβδούχους καλοθρεμμένους καλόγερους
εικόνες από παλιές εκστρατείες,
και τυφεκισμούς
ήρωες με αυστηρά βλέμματα
Άμες δε γ’ εσόμεθα
πληρωμένη εκπαίδευση
θεός αγέρας τα στοιχεία της φύσεως
κλειδωμένα στην εποχή σε χάλκινα
θησαυροφυλάκια.

Αν άξαφνα σας γεννηθεί το ερώτημα
πως τα κατάφερε αυτός ο θνητός
μέσα σ’ αυτό το βαρύγδουπο διαπασών των ύμνων
να δραπετεύσει με αληθινό λαμπερόν ήλιο
με αληθινές εξαρτήσεις του βίου –
αν δεν μπορείτε να καταλάβετε
τι τον οδήγησε σ’ αυτό το τελευταίο διάβημα
που βρήκε την έξοδο αφού γύρω ήταν μπετόν
αφού γύρω τραγούδαγε η φοιτήτρια
ένα τραγούδι ιστορικό παλιών ηρώων
τότε
δε θάχετε δει κάτι κρυφές μικρές πόρτες
όμως ολοφάνερες στα μάτια των ειδικών
δε θάχετε δει το ραγισμένο τοίχο
όπου βλασταίνουν κάτι φυτά
πάνω σ’ ασβέστη κίτρινο απ’ την πολυκαιρία.

το ζήτημα πια έχει τεθεί:

Ή θα εξακολουθούμε να γονατίζουμε
όπως αυτός ο δραπέτης
ή θα σηκώσουμε άλλον πύργο ατίθασο
απέναντι τους.

_________________