Τη δεκαετία του '60, στην Αμερική, έβλεπες παντού μια έντονη διέγερση ενδιαφέροντος για την ποίηση και τους πολλαπλάσιους ποιητές που βρέθηκαν στο προσκήνιο.
Τέτοιο ενδιαφέρον δεν είχε ποτέ προκαλέσει η ποίηση στο παρελθόν. Χιλιάδες λογοτεχνικά περιοδικά κυκλοφορούσαν, όσο και ποιητές που έδειχναν τη δουλειά τους σ' αυτά. Μερικά από αυτά τα περιοδικά λάμβαναν πάνω από 300 ποιήματα τον μήνα. Κάπου 400 βιβλία ποίησης εκδίδονταν κάθε χρόνο. Οι ποιητές είχαν από κοινού μια σκόπιμη επιδίωξη της διαφοροποίησης - τον συνδυασμό τεχνοτροπίας, ένα βαθύ αίσθημα και την αίσθηση δέσμευσης. Η κλίμακα και η ποικιλία της δουλειάς προέκυπταν από την τήρηση συγκεκριμένης στάσης απέναντι στις λογοτεχνικές δυνάμεις που υπήρχαν, ή έστω που ακόμα γυρόφερναν: οι New Critics (Νέοι Κριτικοί) της δεκαετίας του '40, και κατόπιν του '50, μια εποχή φορμαλιστικής αντίληψης και τεχνοτροπίας. Με αφετηρία τη δεκαετία του '50, που γρήγορα εισήλθε στη δεκαετία του '60, εμφανίστηκαν οι Black Mountain Poets, οι Beats (τη λέξη την επινόησε ο Jack Kerouac), οι New York Poets και οι Conffesional Poets (Εξομολογητές).
Μάλιστα, το 1970, μέσα σε 20 χρόνια, η κατευθυντήρια ποιητική γραμμή είχε λουστραριστεί με το καλαίσθητο χέρι του Richard Wilbur, είχε επεκταθεί με το γενναιόδωρο χέρι του Allen Ginsberg, είχε ξακριστεί από τον Robert Creely και η σύνταξή της είχε πλήρως αναδιοργανωθεί από τον W.S. Merwin. Ενα άλλο σημαντικό γεγονός στις αρχές της δεκαετίας του '60 ήταν η επιρροή των μεταφράσεων σε περιοδικά που άσκησαν επίδραση στους αμερικανούς ποιητές και που συνεισέφεραν στον αυξανόμενο διεθνισμό της αμερικανικής ποίησης.
Πρέπει επίσης να αναφερθεί ότι εκδόθηκαν δύο σημαντικές ανθολογίες, που παρουσίαζαν όλο το φάσμα της αμερικανικής ποίησης του 1960. Οι επιλογές των ποιημάτων συγκέντρωναν για πρώτη φορά τους ποιητές που είχαν απορρίψει την προσήλωση στους καθιερωμένους ακαδημαϊκούς ποιητικούς τύπους. Επρόκειτο για ποιητές που είχαν ήδη δημιουργήσει μια δική τους παράδοση, έναν δικό τους χώρο και ένα δικό τους κοινό. Ηταν καταχωρισμένοι σε πέντε γκρουπ: οι Black Mountain Poets, οι San Francisco Renaissance, οι Beat Generation, οι New York Poets και μια ομάδα άνευ «γεωγραφικού ορισμού», απαρτιζόμενη από νεότερους ποιητές, οι οποίοι είχαν κάποια σύνδεση με γνωστές φυσιογνωμίες των προαναφερόμενων γκρουπ ή είχαν επηρεαστεί από αυτά.
Στην Αγγλία, η Movement Poetry (Ποιητικό Κίνημα) ήταν, από άποψη ύφους, συνεκτική και εξέφραζε αντίθεση στον μοντερνισμό και στον διεθνισμό. Σ' αυτή την κατηγορία ανήκουν οι Phillip Larkin, Donald Davis, Elizabeth Gennings, D.J. Enright και Thom Gun.
Τώρα, αν αναφέρω τάσεις εξπρεσιονισμού σ' αυτή την περίοδο ίσως φανεί περίεργο, μιας και οι Γερμανοί εξπρεσιονιστές είχαν ελάχιστη επιρροή στην αγγλική ποίηση. Πάντως μεταπολεμικά αρκετοί άγγλοι ποιητές δείχνουν να έχουν τους ίδιους σκοπούς με λογοτέχνες όπως ο Georg Trakl και ο Jacob Van Hodis. Για παράδειγμα, η δουλειά του Ted Hughes περιέχει έναν εξπρεσιονιστικό δυναμισμό, μια διάθεση των λέξεων να μιμούνται τη δράση και το αίσθημα που περιγράφουν - αν και σε βάρος της δομής του ποιήματος. Σ' αυτή την ομάδα κατατάσσονται ο Francis Berry, η Sylvia Plath, ο Α. Alvarez και ο John Silkin.
Το Group (Ομάδα), αντίθετα από το Ποιητικό Κίνημα, ήταν ένας προσωπικός σύνδεσμος ποιητών που συναντιούνταν κάθε εβδομάδα και αντάλλασσαν σκέψεις. Αυτές οι συναντήσεις άρχισαν στα μέσα της δεκαετίας του '50 και συνεχίστηκαν καθ' όλη τη δεκαετία του '60. Από άποψη τεχνοτροπίας οι Group Poets ήταν λιγότερο συνεκτικοί σε σχέση με τους Movements Poets. Οι πιο χαρακτηριστικοί όσον αφορά τους στόχους και τον τόνο τους είναι ο Martin Bell και ο Peter Porter. Βασικά αυτό που βλέπει κανείς στη δουλειά τους είναι μια έκφραση έντονης διαμαρτυρίας. Είναι πιο χαλαροί, πιο της καθομιλουμένης, πιο εκ προθέσεως νατουραλιστές από τους περισσότερους Movement Poets.
Στη δεκαετία του '60, ο λόγος που η γενικώς μοντερνιστική κλίση της αγγλικής ποίησης σχεδόν στερούνταν κριτικής αναγνώρισης είχε να κάνει με ένα άλλο φαινόμενο: την αποκέντρωση της ποιητικής κοινότητας και την τάση των ποιητών να απορρίψουν τον ακαδημαϊκό κόσμο και την ακαδημαϊκή κριτική. Οι καινούριες κατευθύνσεις της αγγλικής ποίησης δεν είχαν επίκεντρο το Λονδίνο, αλλά στράφηκαν σε επαρχιακές πόλεις, όπως το Μπίρμιγχαμ, το Λίβερπουλ, το Νιουκάσλ και το Μπέλφαστ. Ολα αυτά τα κέντρα είχαν έναν δικό τους ιδιότυπο χαρακτήρα. Στο Μπίρμιγχαμ και στο Νιουκάσλ η ποίηση ακολουθούσε τη μανιέρα του Ezra Pound. Στο Λίβερπουλ κυριαρχούσε το ρεύμα της λεγόμενης poppoetry. Στο Μπέλφαστ η ποίηση συνδύαζε τις επιρροές του Movement και του Group. Ο διεθνισμός είχε επίσης να κάνει με την αντίθεση στον ακαδημαϊσμό, κάτι που ήταν πιο εμφανές στην επαρχία παρά στο Λονδίνο.
Οι φωνές διαφωνίας που επικρατούσαν στην αγγλική ποίηση έμελλε να έχουν υψηλή και θετική απήχηση στους νέους: οργάνωση ποιητικών εκδηλώσεων και επιστροφή της ποίησης στον προφητικό της ρόλο. Ξαφνικά, οι ποιητές βρέθηκαν να είναι εκπρόσωποι μιας πραγματικής κοινότητας -μια κοινότητα προσαρμοσμένη στις εικαστικές τέχνες μάλλον παρά στα πανεπιστήμια, μια κοινότητα που ταυτιζόταν μ' ένα είδος πολιτικής διαμαρτυρίας ενάντια στο κατεστημένο, με την κανούρια μουσική των γκρουπ (είναι απίθανο πόσοι δημοφιλείς μουσικοί είχαν αρχίσει την καριέρα τους σε σχολές καλών τεχνών), μια κοινότητα με πιο ολοκληρωτικές ριζοσπαστικές θέσεις και αντιλήψεις απ' αυτές που μπορούσαν να εξασφαλίσουν οι ποιητές.
* εφημ. "Ελευθεροτυπία" Βιβλιοθήκη, Παρασκευή 13 Αυγούστου 2010
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου