......................................................................... του λογοτεχνικού περιοδικού ΥΦΟΣ *

Η Φωτό Μου
Ξεφυλλίζοντας... με τον Πάνο Αϊβαλή



"O άνθρωπος πρέπει κάθε μέρα ν᾽ακούει ένα γλυκό τραγούδι, να διαβάζει ένα ωραίο ποίημα, να βλέπει μια ωραία εικόνα και, αν είναι δυνατόν, να διατυπώνει μερικές ιδέες. Αλλιώτικα χάνει το αίσθημα του καλού και την τάση προς αυτό...". Γκαίτε.

ΥΦΟΣ

ΥΦΟΣ
.................................................................Η ΣΕΛΙΔΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΥΦΟΣ πατήστε πάνω στο εικονίδιο

Τρίτη 31 Αυγούστου 2010

Νεοελληνικές σπουδές του Κέιμπριτζ



Η ίδρυση, εφέτος, στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ της Εδρας Α. Γ. Λεβέντη για τη μελέτη και διδασκαλία του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, χάρη σε γενναιόδωρη χορηγία του Ιδρύματος Α. Γ. Λεβέντη, θα ήταν ένα γεγονός αμέριστης ικανοποίησης, αν δεν το σκίαζε ένα θλιβερό ενδεχόμενο: η άμεση απειλή της κατάργησης στο ίδιο Πανεπιστήμιο, για οικονομικούς λόγους, των νεοελληνικών σπουδών. Αποτελεί ειρωνική σύμπτωση το ότι η απειλή αυτή, που εμφανίζεται σε ένα πανεπιστήμιο με μακρότατη φιλελληνική παράδοση, έγινε έντονα ορατή ακριβώς εφέτος, την επέτειο του εορτασμού των 800 χρόνων από την ίδρυσή του. 

Το Κέιμπριτζ φαίνεται να είναι ο πρώτος χώρος της Μεγάλης Βρετανίας όπου αρχίζουν, σε παλαιούς χρόνους, οι νεοελληνικές σπουδές. Αλλά είναι και ο τόπος όπου τυπώνεται ένα από τα πρώτα νεοελληνικά κείμενα που μιλούν για τους Νεοέλληνες. Αναφέρομαι στο Εγχειρίδιον περί της καταστάσεως των σήμερον Ελλήνων του Χριστοφόρου Αγγέλου του Ελληνος, που εκδόθηκε σε νεοελληνική γλώσσα το 1619 από το τυπογραφείο της Αcademiae Cantabrigiensis, δηλαδή από το Cambridge University Ρress της εποχής. (Το βιβλίο ανατυπώθηκε πρόσφατα, το 2008, και μάλιστα, κατά πολύ ενδιαφέρουσα σύμπτωση, σε δύο διαφορετικές εκδόσεις, ωραία επιμελημένες από τους Γεώργιο Λαγανά και Κωνσταντίνο Γαρίτση- η δεύτερη μαζί με τα υπόλοιπα έργα του Αγγέλου.) Ο Χριστόφορος Αγγελος ήταν ο πρώτος έλληνας φοιτητής του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ (φοίτησε κατά τα έτη 1608-1610), και ήταν σε αυτό, όπως όλα δείχνουν, και ο πρώτος διδάσκαλος της νεοελληνικής γλώσσας. Σημειώνω τις χρονολογίες: 1608-1609 από τη μια, 2009 από την άλλη. Σήμερα, με τη συμπλήρωση τεσσάρων αιώνων από την πρώτη εμφάνισή τους στο Κέιμπριτζ, οι νεοελληνικές σπουδές φαίνονται να τελειώνουν, στο Κέιμπριτζ της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Πράγμα το οποίο φαίνεται να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν πλέον φιλέλληνες στη Μεγάλη Βρετανία. Απομένει να αποδειχτεί αν υπάρχουν στην Ελλάδα. 

Πάντως στο Κέιμπριτζ το 1609 υπήρχαν. Μας το λέει ο Χριστόφορος Αγγελος στο Εγχειρίδιόν του, όπου εμφανίζεται για πρώτη, απ΄ όσο γνωρίζω, φορά ο χαρακτηρισμός φιλέλληνες (με τη νεότερη έννοια του όρου) για τους ανθρώπους που τον δέχτηκαν στο Κέιμπριτζ (ο Αγγελος αφιερώνει το βιβλίο του στους «Εκλαμπροτάτους και Σοφωτάτους της Επιστήμης εραστές Φιλέλληνας της Υψηλοτάτης τε και Υπερβοήτου Ακαδημίας της Κανταβριγίας»). Αυτός ο φιλελληνισμός, που έβρισκε κατά καιρούς την ευκαιρία να εκδηλωθεί έκτοτε, ζωπυρώθηκε έντονα το 1918 με την πρωτοβουλία δύο αδελφών, των Μargaret και Αgnes Smith, που κληροδότησαν στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ ένα σεβαστό ποσό για την ίδρυση μιας διδακτικής θέσης για τα Νέα Ελληνικά. Τη θέση, που άρχισε να λειτουργεί το 1936, κατέλαβαν οι Romily Jenkins (1936-1946), Σταύρος Παπασταύρου (1947-1979) και David Ηolton (1981 ως σήμερα), αναδεικνύοντας το Κέιμπριτζ ως ένα από τα σημαντικότερα πεδία καλλιέργειας των νεοελληνικών σπουδών στον ευρωπαϊκό χώρο. Ιδιαίτερα παραγωγική υπήρξε η θητεία των δύο τελευταίων: υπό την επίβλεψή τους εκπονήθηκαν σπουδαίες διατριβές με θέματα νεοελληνικής φιλολογίας, οι συγγραφείς των οποίων είχαν λαμπρή σταδιοδρομία σε μεγάλα πανεπιστήμια τριών ηπείρων. 

Τα οκτακόσια χρόνια του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ γιορτάστηκαν πριν από λίγες ημέρες και στην Ελλάδα από την Ακαδημία Αθηνών με μια εκδήλωση που ήταν περισσότερο εξορκισμός ενός απειλούμενου θανάτου. Διότι ο σκοπός του εορτασμού ήταν λιγότερο η απότιση φόρου τιμής στο περιώνυμο Πανεπιστήμιο και περισσότερο μια οικονομική έκκληση για αποτροπή της κατάργησης των νεοελληνικών του σπουδών. Γι΄ αυτό θα τελειώσω με μια νότα όχι νοσταλγίας αλλά ελπίδας, αναφέροντας έναν διάλογο μεταξύ του Καβάφη και του Ε. Μ. Forster, του σπουδαίου βρετανού συγγραφέα, επιφανούς τέκνου του Κέιμπριτζ. Σε ένα από τα κείμενά του για τον Αλεξανδρινό, ο Φόρστερ αφηγείται (το χωρίο μεταφράζει και παραθέτει σε ένα δοκίμιό του ο Σεφέρης): «Κάπως με χιούμορ, κάπως σοβαρά, έκαμε μια φορά ο Καβάφης την παραβολή ανάμεσα στους Ελληνες και στους Αγγλους. “Οι δύο λαοί έχουν πολλά κοινά γνωρίσματα”, υποστήριζε, “αλλά υπάρχει μια άτυχη διαφορά ανάμεσά μας, μια μικρή διαφορά. Εμείς οι Ελληνες χάσαμε το κεφάλαιό μας- και τα αποτελέσματα τα βλέπεις. Παρακάλα, αγαπητέ μου Φόρστερ, ω παρακάλα, να μη χάστε ποτέ το κεφάλαιό σας”». 

Στην εορτή των ογδοντάχρονων του Φόρστερ, που διοργάνωσε το Κing΄s College του Κέιμπριτζ το 1959, ο Σεφέρης- πρεσβευτής τότε στο Λονδίνο - που παρευρέθηκε στην τελετή, του έκανε δώρο ένα τετράδραχμο του Δημητρίου του Σωτήρος συνοδεύοντάς το, μαζί με τις ευχές του, και με τη φράση: «Για να εικονογραφήσετε ένα ποίημα του φίλου σας Καβάφη». Αν κρίνω από τη διαγραφόμενη μοίρα των νεοελληνικών σπουδών στο Κέιμπριτζ, οι Αγγλοι φαίνεται, δυστυχώς, να έχουν χάσει το κεφάλαιό τους. Η καλλιέργεια της μελέτης των νέων ελληνικών φαίνεται να τελειώνει εκεί. Εκτός αν συμβεί κάποιο έξωθεν θαύμα, που θα αντικαταστήσει το εξανεμισμένο κεφάλαιο: κάποια εξ Ελλάδος γενναιόδωρη ενέργεια- μια ουσιώδης προσφορά τετράδραχμων ανάλογων με εκείνα του Δημητρίου του Σωτήρος, που θα έσωζε τις νεοελληνικές σπουδές της Κανταβριγίας. Ετσι ώστε να συνεχίσουν να εικονογραφούνται στο Κέιμπριτζ νεοελληνικά έργα. 




Ο κ. Νάσος Βαγενάς είναι καθηγητής της Θεωρίας και Κριτικής της Λογοτεχνίας στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών.

από την εφημ. ΤΟ ΒΗΜΑ Κυριακή 9 Αυγούστου 2009


Διαβάστε περισσότερα: 

Κυριακή 22 Αυγούστου 2010

Τετάρτη 18 Αυγούστου 2010

Αμέλεια........Του Κώστα Σκηνιώτη*

EΠΙΦΥΛΛΙΔΕΣ ΤΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ "ΑΡΚΑΔΙΚΟΥ ΒΗΜΑΤΟΣ"


Αμέλεια


Ο Αλέξης έφυγε νωρίς. Δεν το επέλεξε. Η επιλογή-να κοπεί το νήμα της ζωής του τόσο πρόωρα-δεν ήταν δική του.
Ο ισχυρισμός ακούστηκε εξ’ αρχής: Αμέλεια.
Μικρά παιδιά στο σχολείο ακούσαμε πολλές φορές τη λέξη αυτή από τον δάσκαλο. «Είσαι αμελής και δεν θα πετύχεις τον στόχο σου».
Μικρά παιδιά ακούσαμε συχνά αυτή τη λέξη από τους γονείς μας. «Είσαι αμελής και δεν θα πετύχεις τον στόχο σου».
Η ζωή μας επιφυλάσσει πολλές ανατροπές. Συχνά το περιεχόμενο πολλών λέξεων αλλάζει. Όπως εδώ. Κάποιος δήλωσε αμελής. Όμως αυτός, αντίθετα από όσα μαθαίναμε εμείς πέτυχε στο στόχο του.
Φαντάζομαι ότι το δικό του ποίημα για την αμέλεια θα έμοιαζε ίσως με το παρακάτω:


Αμέλεια

Νεαρέ μου δεκαπεντάχρονε
δεν είχα δόλο
την ώρα που σε σημάδευα.
Αμέλεια είχα τη στιγμή
που το δάχτυλό μου πίεσε την σκανδάλη.

Η πρόθεσή μου ήταν αγαθή.
Να δω μόνο ήθελα
αν γρηγορότερος ήσουν από τη σφαίρα.
Αν προλάβαινες να κρυφτείς
πριν αυτή σε πετύχει.
Αν την ικανότητα είχες
στο χέρι να την πιάσεις
και να την σταματήσεις.

Η πρόθεσή μου ήταν αγνή,
αμέλησα απλά να σου πω
ότι τη νύχτα εκείνη
σε είχα επιλέξει
να παίξεις το στόχο.

                                                                      Του Κώστα Σκηνιώτη
Μέλους της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών





** Ο Κώστας Μ. Σκηνιώτης γεννήθηκε το 1960 στην Αθήνα.
Σπούδασε στην Ανώτατη Βιομηχανική Σχολή Πειραιά, Διοίκηση Επιχειρήσεων.
Μεγάλωσε στον Κολωνό και πέρασε τα περισσότερα χρόνια της ζωής του στην περιοχή Αγ. Παντελεήμονα Αχαρνών.
Στον Κολωνό όπου μεγάλωσε είναι εδώ και μια 10ετία η ΚΑΜΠΥΛΗ ο χώρος δηλαδή εργασίας του μαζί με τον αδελφό του Γιώργο.
Έχει γράψει τα βιβλία:


  • Στιγμές ζωής Νότες μουσικής - 1996
  • Είσοδος στο φώς - 2000
  • Το Αίνιγμα του ξύλινου Αλόγου - 2004
Από το 2003 αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα όρασης γεγονός το οποίο δεν τον εμποδίζει να συνεχίσει την προσπάθεια συγγραφής.

Δείτε περισσότερα στο: http://www.act4people.org.gr/main.php?pg=0&s=1&LANG=gr

Δευτέρα 16 Αυγούστου 2010

Περιοδικά και ποιητές τη δεκαετία του '60 σε Αμερική, Αγγλία

Από τον Γιάννη Γκούμα*

Τη δεκαετία του '60, στην Αμερική, έβλεπες παντού μια έντονη διέγερση ενδιαφέροντος για την ποίηση και τους πολλαπλάσιους ποιητές που βρέθηκαν στο προσκήνιο.

Τέτοιο ενδιαφέρον δεν είχε ποτέ προκαλέσει η ποίηση στο παρελθόν. Χιλιάδες λογοτεχνικά περιοδικά κυκλοφορούσαν, όσο και ποιητές που έδειχναν τη δουλειά τους σ' αυτά. Μερικά από αυτά τα περιοδικά λάμβαναν πάνω από 300 ποιήματα τον μήνα. Κάπου 400 βιβλία ποίησης εκδίδονταν κάθε χρόνο. Οι ποιητές είχαν από κοινού μια σκόπιμη επιδίωξη της διαφοροποίησης - τον συνδυασμό τεχνοτροπίας, ένα βαθύ αίσθημα και την αίσθηση δέσμευσης. Η κλίμακα και η ποικιλία της δουλειάς προέκυπταν από την τήρηση συγκεκριμένης στάσης απέναντι στις λογοτεχνικές δυνάμεις που υπήρχαν, ή έστω που ακόμα γυρόφερναν: οι New Critics (Νέοι Κριτικοί) της δεκαετίας του '40, και κατόπιν του '50, μια εποχή φορμαλιστικής αντίληψης και τεχνοτροπίας. Με αφετηρία τη δεκαετία του '50, που γρήγορα εισήλθε στη δεκαετία του '60, εμφανίστηκαν οι Black Mountain Poets, οι Beats (τη λέξη την επινόησε ο Jack Kerouac), οι New York Poets και οι Conffesional Poets (Εξομολογητές).
Μάλιστα, το 1970, μέσα σε 20 χρόνια, η κατευθυντήρια ποιητική γραμμή είχε λουστραριστεί με το καλαίσθητο χέρι του Richard Wilbur, είχε επεκταθεί με το γενναιόδωρο χέρι του Allen Ginsberg, είχε ξακριστεί από τον Robert Creely και η σύνταξή της είχε πλήρως αναδιοργανωθεί από τον W.S. Merwin. Ενα άλλο σημαντικό γεγονός στις αρχές της δεκαετίας του '60 ήταν η επιρροή των μεταφράσεων σε περιοδικά που άσκησαν επίδραση στους αμερικανούς ποιητές και που συνεισέφεραν στον αυξανόμενο διεθνισμό της αμερικανικής ποίησης.
Πρέπει επίσης να αναφερθεί ότι εκδόθηκαν δύο σημαντικές ανθολογίες, που παρουσίαζαν όλο το φάσμα της αμερικανικής ποίησης του 1960. Οι επιλογές των ποιημάτων συγκέντρωναν για πρώτη φορά τους ποιητές που είχαν απορρίψει την προσήλωση στους καθιερωμένους ακαδημαϊκούς ποιητικούς τύπους. Επρόκειτο για ποιητές που είχαν ήδη δημιουργήσει μια δική τους παράδοση, έναν δικό τους χώρο και ένα δικό τους κοινό. Ηταν καταχωρισμένοι σε πέντε γκρουπ: οι Black Mountain Poets, οι San Francisco Renaissance, οι Beat Generation, οι New York Poets και μια ομάδα άνευ «γεωγραφικού ορισμού», απαρτιζόμενη από νεότερους ποιητές, οι οποίοι είχαν κάποια σύνδεση με γνωστές φυσιογνωμίες των προαναφερόμενων γκρουπ ή είχαν επηρεαστεί από αυτά.
Στην Αγγλία, η Movement Poetry (Ποιητικό Κίνημα) ήταν, από άποψη ύφους, συνεκτική και εξέφραζε αντίθεση στον μοντερνισμό και στον διεθνισμό. Σ' αυτή την κατηγορία ανήκουν οι Phillip Larkin, Donald Davis, Elizabeth Gennings, D.J. Enright και Thom Gun.
Τώρα, αν αναφέρω τάσεις εξπρεσιονισμού σ' αυτή την περίοδο ίσως φανεί περίεργο, μιας και οι Γερμανοί εξπρεσιονιστές είχαν ελάχιστη επιρροή στην αγγλική ποίηση. Πάντως μεταπολεμικά αρκετοί άγγλοι ποιητές δείχνουν να έχουν τους ίδιους σκοπούς με λογοτέχνες όπως ο Georg Trakl και ο Jacob Van Hodis. Για παράδειγμα, η δουλειά του Ted Hughes περιέχει έναν εξπρεσιονιστικό δυναμισμό, μια διάθεση των λέξεων να μιμούνται τη δράση και το αίσθημα που περιγράφουν - αν και σε βάρος της δομής του ποιήματος. Σ' αυτή την ομάδα κατατάσσονται ο Francis Berry, η Sylvia Plath, ο Α. Alvarez και ο John Silkin.
Το Group (Ομάδα), αντίθετα από το Ποιητικό Κίνημα, ήταν ένας προσωπικός σύνδεσμος ποιητών που συναντιούνταν κάθε εβδομάδα και αντάλλασσαν σκέψεις. Αυτές οι συναντήσεις άρχισαν στα μέσα της δεκαετίας του '50 και συνεχίστηκαν καθ' όλη τη δεκαετία του '60. Από άποψη τεχνοτροπίας οι Group Poets ήταν λιγότερο συνεκτικοί σε σχέση με τους Movements Poets. Οι πιο χαρακτηριστικοί όσον αφορά τους στόχους και τον τόνο τους είναι ο Martin Bell και ο Peter Porter. Βασικά αυτό που βλέπει κανείς στη δουλειά τους είναι μια έκφραση έντονης διαμαρτυρίας. Είναι πιο χαλαροί, πιο της καθομιλουμένης, πιο εκ προθέσεως νατουραλιστές από τους περισσότερους Movement Poets.
Στη δεκαετία του '60, ο λόγος που η γενικώς μοντερνιστική κλίση της αγγλικής ποίησης σχεδόν στερούνταν κριτικής αναγνώρισης είχε να κάνει με ένα άλλο φαινόμενο: την αποκέντρωση της ποιητικής κοινότητας και την τάση των ποιητών να απορρίψουν τον ακαδημαϊκό κόσμο και την ακαδημαϊκή κριτική. Οι καινούριες κατευθύνσεις της αγγλικής ποίησης δεν είχαν επίκεντρο το Λονδίνο, αλλά στράφηκαν σε επαρχιακές πόλεις, όπως το Μπίρμιγχαμ, το Λίβερπουλ, το Νιουκάσλ και το Μπέλφαστ. Ολα αυτά τα κέντρα είχαν έναν δικό τους ιδιότυπο χαρακτήρα. Στο Μπίρμιγχαμ και στο Νιουκάσλ η ποίηση ακολουθούσε τη μανιέρα του Ezra Pound. Στο Λίβερπουλ κυριαρχούσε το ρεύμα της λεγόμενης poppoetry. Στο Μπέλφαστ η ποίηση συνδύαζε τις επιρροές του Movement και του Group. Ο διεθνισμός είχε επίσης να κάνει με την αντίθεση στον ακαδημαϊσμό, κάτι που ήταν πιο εμφανές στην επαρχία παρά στο Λονδίνο.
Οι φωνές διαφωνίας που επικρατούσαν στην αγγλική ποίηση έμελλε να έχουν υψηλή και θετική απήχηση στους νέους: οργάνωση ποιητικών εκδηλώσεων και επιστροφή της ποίησης στον προφητικό της ρόλο. Ξαφνικά, οι ποιητές βρέθηκαν να είναι εκπρόσωποι μιας πραγματικής κοινότητας -μια κοινότητα προσαρμοσμένη στις εικαστικές τέχνες μάλλον παρά στα πανεπιστήμια, μια κοινότητα που ταυτιζόταν μ' ένα είδος πολιτικής διαμαρτυρίας ενάντια στο κατεστημένο, με την κανούρια μουσική των γκρουπ (είναι απίθανο πόσοι δημοφιλείς μουσικοί είχαν αρχίσει την καριέρα τους σε σχολές καλών τεχνών), μια κοινότητα με πιο ολοκληρωτικές ριζοσπαστικές θέσεις και αντιλήψεις απ' αυτές που μπορούσαν να εξασφαλίσουν οι ποιητές.

* εφημ. "Ελευθεροτυπία" Βιβλιοθήκη, Παρασκευή 13 Αυγούστου 2010

Παρασκευή 6 Αυγούστου 2010

Εκλεισε μετά από 40 χρόνια εφημερίδα της ομογένειας


Κυκλοφόρησε, πριν από τέσσερεις δεκαετίες, ως "Δωδεκάνησος", ενώ το 1975 μετονομάστηκε σε "Ελληνισμός τηςΑμερικής". Πρόκειται για την μηνιαία εφημερίδα του καταγόμενου από τη Κω δρα Κωνσταντίνου Τσιρπανλή, ο οποίος ζει στη Φιλαδέλφεια των Ηνωμένων Πολιτειών.

    Μιλώντας στον "Εθνικό Κήρυκα", ο 75χρονος δρ. Τσιρπανλής εξέφρασε τη θλίψη του για το γεγονός και εξήγησε ότι η απόφαση ελήφθη με πολύ πόνο. Καθοριστικό ρόλο έπαιξε η κατάσταση της υγείας του και τα οικονομικά του, λόγους για τους οποίους τα δύο τελευταία χρόνια η εφημερίδα έβγαινε κάθε δίμηνο.

    "Αδυνατώ, πλέον, να εκδώσω την εφημερίδα. Όλα τα χρήματά μου, ακόμη και τη σύνταξή μου τα διέθετα για την έκδοσή της και μόνο. Ήμουν και παραμένω αγωνιστής. Όλη μου την ζωή αγωνίστηκα για την Ομογένεια της Αμερικής, για τη διατήρηση και καλλιέργεια της γλώσσας μας και για να πολεμήσω τον ανθελληνισμό και την αφομοίωση", πρόσθεσε συγκινημένος ο δρ. Τσιρπανλής.

    Η κυκλοφορία της εφημερίδας τα τελευταία χρόνια κυμαίνονταν στα περίπου 500 φύλλα και διανέμονταν δωρεάν στα ελληνικά καταστήματα και επιχειρήσεις, ενώ αρκετά φύλλα αποστέλλονταν ταχυδρομικώς σε διάφορες πόλεις των ΗΠΑ και στη γενέτειρα. Τα τελευταία χρόνια εκτυπωνόταν στην Αθήνα, στο τυπογραφείο "Επτάλοφος", και αυτό, όπως τόνισε, αύξαινε το κόστος της εφημερίδα που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη συσπείρωση των δωδεκανησιακών συλλόγων και στην ενίσχυση της Ομοσπονδίας τους στις ΗΠΑ.

    Ο Κωνσταντίνος Τσιρπανλής γεννήθηκε στο νησί του Ιπποκράτη, απ΄ όπου πήγε στην Αμερική για σπουδές. Πήρε το διδακτορικό του από το πανεπιστήμιο Κολούμπια.

    Το 1964 ίδρυσε την Έδρα Νεοελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης (N.Y.U.).

    "Η έδρα ιδρύθηκε επί προεδρίας Μπράουν και νοσταλγώ αυτή την εποχή. Ήταν η πρώτη έδρα που δημιουργήθηκε στην Αμερική", επεσήμανε-μεταξύ άλλων-ο δρ. Τσιρπανλής.

www.newsit.gr/